Schuldige torens
5 april 2012

Kunnen gebouwen schuldig zijn? De Symphonietorens, op de Amsterdamse Zuidas, staan er letterlijk gekleurd op. Eerst op het omslag van de megabestseller De Vastgoedfraude, nu ook op het vervolg: De Ontknoping. Ze waren onderdeel van een van de grootste fraude-affaires in vastgoedland en zullen er door de boeken voor altijd mee verbonden zijn.
Verdienen ze dat? Niet helemaal. De subtiele kleurstelling en gevelstructuur, van de hand van prominent ontwerper Pi de Bruijn, steekt positief af tegen de merendeels grauwe en afwerende architectuur op de Zuidas. Zelfs op een mistige dag als vandaag. Een financiële zeperd zijn ze wel: te duur verkocht aan Philips Pensioenfonds (dat was dus fraude) en sinds de oplevering (2007) nooit volgekomen. Voor de woontoren (het pand rechts) was dat voorspelbaar. Waarom zou je, op deze kille plek, tonnen neerleggen voor een appartement zonder buitenruimte?

Diamant in Den Haag
18 maart 2012

Ongeveer tien jaar geleden stond het na-oorlogse Den Haag Zuidwest ruimtelijk op een dieptepunt. De eindeloze rijen portiekflats waren omringd door saaie grasstroken. Winkels, dokterspraktijken en buurthuizen sloten hun deuren. De wijk, van vijftigduizend (!) inwoners, ontbeerde elke afwisseling of reliëf. De verloedering sloeg toe.
Inmiddels is dit gebied deels verdicht met mooie woningen. Het groen is op veel plekken verrijkt en winkelcentrum Leyweg is opgeknapt. Maar de kroon op het herstructureringswerk tot dusver is het Stadskantoor Leyweg (april 2011), van Rudy Uytenhaak. De uitkragende witmarmeren facetgevel steekt hoog boven de bebouwing uit, met een diamantachtige veelzijdigheid. Ontwerptechnisch is hier veel te beleven. Het gebouw staat lichtvoetig op het maaiveld, de driehoekige plattegrond herbergt een fraai atrium, de lichtinval is ingenieus. Het dogma van de rechte hoek, dat zoveel wederopbouwwijken kenmerkt, is hier doorbroken met bijpassend modernisme.
De wijkbewoners hebben met het Stadskantoor niet alleen een fraai baken, maar ook een thuishaven en trefpunt. Naast gemeentediensten kunnen ze hier koffie, leesgenot (er zit een volwaardige bieb) en inspiratie (tentoonstellingsruimte) krijgen.

Keulse megastore
3 maart 2012

Megastores zijn de tempels van deze tijd, al worden ze nog niet altijd zo vormgegeven. Het populaire bedevaartsoord Ikea oogt bijvoorbeeld al erg gedateerd, met zijn lompe geel-blauwe blokkendozen.
Modeketen P&C (in 1869 door twee Duitsers opgericht in Rotterdam) maakt in Duitsland haar prominente functie heel bewust zichtbaar in de architectuur. Vooral in Keulen is dat goed gelukt. Sinds 2005 staat hier een stralend luchtschip, een zachtgebogen welkom (klik op foto voor vergroting). Links staat de romaanse Antoniterkerk, een van de weinige gebouwen in het centrum die, evenals de dom, de zware bombardementen van WO II overleefde.
Renzo Piano ontwierp deze kooptempel. De enorme glasgevel, met houten en stalen spanten, is subtiel bevestigd aan het binnenwerk, dat zelfdragend is. De vide tussen gevel en etages wekt de indruk dat het glas als een losse koepel om het gebouw heen zweeft (zoals bij het station van Straatsburg). Toch vormt deze stolp heel vernuftig en functioneel de eigenlijke gevel.
Op deze foto is de cilindrische vorm van het gebouw niet goed zichtbaar, maar zowel vanaf de achterzijde (een druk verkeerskruispunt) als van binnenuit verbetert deze vorm de ruimtelijke beleving van het gebouw. Vanaf de hogere etages (waar de dure merken hangen) is er aan drie kanten uitzicht. Zowel het stralende daglicht als het avondlijke stadsschijnsel veraangenamen het verblijf en zetten een nieuwe standaard. Weg met de mufheid die alle raamloze, introverte warenhuizen kenmerkt.

Draak in Drenthe
27 februari 2012

Pas een paar jaar geleden is de Vaart in Assen weer opengegraven. Vanaf de Markt kijk je nu weer uit over dit water, met zijn historische verbindingen door heel Drenthe.
Gedempte watergangen weer opengraven is het laatste decennium een populaire stedenbouwkundige ingreep. Succes is altijd verzekerd. Oude structuren worden weer zichtbaar, de rimpelingen en spiegelingen geven kijkgenot. Voeg daarbij spelevaargenot en algemeen nut (als opvangbekken in natte tijden) en je snapt niet dat men de wateren ooit volstortte met zand.
In Assen rijst er nu al maanden een gigantische Chinese Draak op uit de Vaart, met lichtjes in kop en lijf (klik op de foto voor een vergroting). Het vrolijke monster heeft de strenge vorst goed doorstaan. Samen met Chinese versieringen in het stadscentrum vestigt hij de aandacht op de nog lopende expositie over de Tang-dynastie in het spectaculair vernieuwde Drents museum. Ik schreef hier al eerder over (zie 'Kromme ruggen in een park', hieronder). Nog tot 15 april, gaat dat zien!

Schaatsen naast Dudok
10 februari 2012

Schaatsers op de vijver naast Dudoks raadhuis in Hilversum. Twee Hollandse merken bijeen. De belijning van Dudoks sculptuur contrasteert deze dagen mooi met de sneeuw en het strakblauwe zwerk.
En nu we toch in Hilversum zijn: de villa's hebben hier vaak een glazen erker aan de straatzijde. Volgens het meisje van de VVV is dat een typisch Hilversums fenomeen. Kan zijn, maar dan zijn er toch me-too's (marketingwoord) op andere zandgronden. In Apeldoorn zag ik ze bijvoorbeeld ook.

Pools in Zundert
25 januari 2012

De paal op deze foto (klik erop om te vergroten) staat op een stil kruispunt tussen bossen en weilanden, vlakbij de Belgische grens. De bovenste tekst is Pools en zegt 'Verboden hier vuil te storten.'
De grote plattelandsgemeente Zundert worstelt met bomvolle recreatieparken. Een groot deel ervan wordt bewoond door Oost-Europese arbeidsmigranten. Ze zijn in de huisjes gepropt door uitzendbureaus en ze werken overal in de regio. Het bord op de foto staat vlakbij zo'n park, Parc Patersven geheten.
De gemeenteraad besloot in december dat alle vaste bewoners hier weg moeten, want het park moet weer een vakantiepark worden. Zou dat lukken? Het park ligt aan de Bredabaan, in 1811 door Napoleon bedacht als kaarsrechte verbinding tussen Antwerpen en Breda. Die ooit statige weg heeft nu de sjaggeraarsuitstraling waar grensgebieden het patent op lijken te hebben: vergane glorie, leegstand, autobedrijven en aftandse partycenters.